#Biebplaza 2016

Voor het eerst was ik bij Bibliotheekplaza. Vanuit Muziekweb bezocht ik deze inspiratiedag. In tegenstelling tot het Bibliotheekcongres werden vandaag door Probiblio mensen van buiten de bibliotheekwereld uitgenodigd.

Dit was goed en verfrissend om maar even een modewoord erin te gooien. Hulde voor de organisatie in de muziektempel van Utrecht: Tivoli Vredenburg. De bibliotheek in de muziek. Heel mooi!

Ik houd het niet te lang in deze blogpost. Ik blijf bij de kern. Voor de uitgebreide verslagen, lees de blogposts van snelblogger Mark Deckers.

Kern

De kern van de dag was wel: Geef de mensen vertrouwen en gooi alle controles en processen eruit. Vanuit de presentaties kwam ook wel naar voren dat je echt om de gasten van je bibliotheek moet denken. Hen in het middelpunt zetten.

De vertaalslag moeten de bibliothecarissen zelf maken. Doe dingen samen met de gasten van de bibliotheek.

Verkopen

De Efteling heeft het over gasten. Geen klanten, bezoekers etc. Gasten. De Efteling verkoopt ook geen entreekaartjes, maar belevenissen en herinneringen. Zie de parallellen met de bibliotheek. 

Een bibliotheek verkoopt ook bibliotheekabonnementen, geen entreekaartjes, geen tegoed voor printen etc. Nee de bibliotheek verkoopt macht. Immers, kennis is macht. 

Deze stichting denkt heel erg vanuit Why? (Dagelijkse dingen laten vergeten) -> How? (Verhalen vertellen) -> What? (De beste bestemming).

De Efteling was ook de enige die dacht aan kinderen. De rest van Bibliotheekplaza ging alleen maar over de oudere doelgroepen. 

Koken

Topkok Ron Blaauw vertelde dat je soms helemaal alles over de kop moet zetten. Hij wilde niet in de sleur van drie Michelin-sterren leven. Hulde! 

Hoeveel bibliothecarissen leven er wel niet in de sleur van de bibliotheek? Ron's boodschap: Als je het werk niet meer leuk vindt, kun je vertrekken. En ook: Druk hebben is geen excuus. Mijn boodschap: Als je het druk hebt, ga je maar meer uren werken in de bibliotheek.

Doen

Doen is het nieuwe denken werd er ook gezegd. Maak geen ellenlange plannen, maar doe, probeer, maak fouten, leer ervan, doe opnieuw. Maar plan niet.

Goochelen

Victor Mids liet zijn trucs zien op het podium. Van kleins af aan heeft hij de bibliotheek gebruikt voor het leren van trucs en voor zijn studie. Hij liet vooral zien dat je met taal. Goochel met taal en je kunt mensen afleiden en verleiden. 

Dirigeren kun je leren

Dit kwam niet alleen naar voren tijdens de sessie van "De vrije denkers", maar ook bij de dirigent Jules van Hessen. Een dirigent kan op verschillende manieren fouten corrigeren. Maar doe het wel op een manier wat gepast is.

Toekomst

De zaal werd ook nog getrakteerd op een toekomstvisie waar alles aan elkaar gekoppeld is. Het lijkt heel handig als een bibliotheek precies weet wat een bibliotheekgast wil lenen, maar ik denk toch dat dat te ver gaat. 

Lokken

Tenslotte hield Midas Dekkers een betoog om mensen te lokken. Kijk hoe anderen dat doen. Midas is van mening dat je dat doet met een bibliotheek vol boeken. Maar we weten allemaal wel dat dat een gepasseerd station is. 

De collectie blijft van belang, maar mensen lok je tegenwoordig ook met een goede programmering. 

Leren

Hopelijk hebben de aanwezigen veel geleerd van deze dag. Of gaan we over naar de waan van de dag? Immers, vrijdag is meestal de vrije dag en het weekend is er dan ook weer.

Weer een illusie armer?

De witte bibliotheek

Culturele diversiteit is tegenwoordig een hot issue. Maar is dat ook zo in bibliotheken? Bibliotheken hebben een heel sterk "volksverheffingsidee". "Wij" leren onze bezoekers hoe ze kunnen lezen, hoe ze van kunst en cultuur kunnen genieten, we geven hen ruimte om te kunnen debatteren en elkaar te ontmoeten.

In bibliotheken komen ook veel bezoekers met buitenlandse roots. Surinaamse, Antilliaanse, Marokkaanse, Turkse, Afrikaanse (alle landen) en sinds kort ook Syrische bezoekers.

De zogenaamde "allochtonen". Maar natuurlijk ook mensen uit andere landen, die dan weer niet allochtoon genoemd worden. Ik houd niet van wij/zij.

We zijn allemaal Nederlanders met diverse achtergronden. Sommige mensen hebben én Surinaamse, én Chinese, én Antilliaanse achtergronden. Door de culturele verscheidenheid vervagen de strikte achtergronden.

Dit zijn niet alleen volwassenen, maar ook kinderen (en ouders). Kinderen kunnen heel veel boeken uitkiezen in de bibliotheek. Maar het blijkt dat deze kinderen alleen maar boeken te zien krijgen over kinderen met Nederlandse roots. Deze kinderen kunnen zich niet identificeren met de hoofdpersonen in de boeken.

Kinderboeken
Op 2 april kwam dit naar voren tijdens de Middag van het Kinderboek in de OBA. Als je de foto's van deze middag bekijkt, zie je het gebrek aan diversiteit tussen de kinderboekenschrijvers. Hoe kan dat? Het schijnt dat uitgevers schrijvers met buitenlandse roots niet goed (genoeg) vinden of dat ze er niet zijn.

Natuurlijk is dat onzin. Er zijn ook auteurs die voor volwassenen schrijven. Zij worden wel omarmd door uitgevers (of juist niet), maar ze krijgen wel boeken uitgegeven. Maar voor kinderboeken gelden blijkbaar andere normen.

Het schijnt ook dat de doelgroep van kinderen en ouders van buitenlandse roots niet interessant zijn voor uitgevers. Ze lenen de boeken wel, maar kopen niet. En wat niet verkoopt in Nederland, wordt niet uitgegeven.

Bibliotheken
Terug naar de bibliotheken. Bibliotheken worden bestuurd door directeuren en zij worden ondersteund door stafafdelingen: marketing, communicatie, educatie, frontoffice.

Waar in de frontoffice nog donkere medewerkers werken, is de backoffice voor 99% wit. Deze witte backoffice bepaalt welke programma's er worden samengesteld, wie hun collega wordt, wanneer bepaalde zaken besproken worden etc.

Ik vroeg iemand die redelijk vaak in bibliotheken komt, of ze weleens donkere bibliothecarissen tegenkomt. In haar privésituatie en haar artiestenbestaan en haar dagelijkse werk. Ze schrok en zei "Niet".

Intact houden van de witte bibliotheek
In Amerika is er nog een echte bibliothecarissenopleiding op universitair niveau. Daar is er een speciaal programma om diversiteit te stimuleren. Wat blijkt... Dit programma houdt de witte bibliotheekwereld intact.

Met dank aan Ton de Kruyff, die deze blogpost twitterde. Nog een interessante blogpost uit Amerika. Dit is niet alleen gericht op de openbare bibliotheken, maar ook de universiteitsbibliotheken en andere bibliotheken.

Tijdens mijn studie Informatiedienstverlening en -management was er over de jaren slechts één Surinaamse studiegenote. De rest... Tja.

In Amerika wordt er door bibliotheken/bibliothecarissen veelal gedacht vanuit de witte middenklasse. Hier in Nederland is dat eigenlijk niet anders.

De salarissen voor de stafafdelingen is hoger dan de frontoffice-medewerkers. Vaak zijn deze stafafdelingen bemenst door vrouwen, die ook al een hardwerkende man hebben. Van middelbare leeftijd met een parttime contract. Oftewel, ze zitten gebakken.

Qua directies is net zo wit gesteld. Op de headerfoto van het Twitter-account van de VOB staan alleen maar witte mensen, mannelijk en vrouwelijk redelijk gelijk.

Code Culturele Diversiteit
De VOB benoemt overigens wel culturele diversiteit binnen bibliotheekorganisaties. Maar verwijst al snel naar de website van de Code Culturele Diversiteit waar dit gepubliceerd is (PDF).

Echt beleid wordt er dus niet op gevoerd. Ik heb ook niet echt het idee dat lokale bibliotheken beleid voeren op het binnenhalen van mensen met buitenlandse achtergronden.

Mijn eigen ervaringen met bibliotheken heeft eenzelfde beeld. Vanuit mijn werk in Rotterdam heb ik veel contact met bibliotheken. Om eerlijk te zijn, ken ik één iemand vanuit die functie met buitenlandse roots.

Scroll ook eens door de deelnemers van Biebtobieb en bedenk wie wat doet in bibliotheekland.

Anders
Het kan ook anders. In 2015 was ik aanwezig bij de opening van de Jongerenmaand in Bibliotheek Rotterdam. Bij de samenwerkingspartners was ik de enige met Nederlandse achtergrond. De rest was Afghaans, Surinaams, Antilliaans, Kaapverdiaans etc. Degene die de Jongerenvloer bestiert en organiseert heeft roots van buiten Nederland. Ze doet niets voor mensen uit deze landen, maar juist mét. En dat is de kracht.

"We"
Het is toch wel vreemd dat "we" dingen organiseren voor "hen". En dat die "hen" niet gewoon goed vertegenwoordigd zijn in de bibliotheken. Eigenlijk is er nog helemaal niets veranderd in acht jaar tijd.

Hoe kunnen "wij" iets organiseren voor "hen" zonder te weten "wat" ze echt willen en nodig hebben?

Juist met achtergronden van buiten Nederland krijg je echte verrijking voor de bibliotheek, voor de medewerkers, voor de bibliotheekwereld en vooral voor de bezoekers.

Bibliotheekpas en -abo zijn passé

De bibliotheekpas en het bibliotheekabonnement zijn passé. Ze zijn ouderwets en gaan niet mee met de huidige ontwikkelingen.

Vandaag werd bekend dat het IBAN-nummer in de toekomst gaat verdwijnen. Het verandert in betalen met je mobiele nummer.

Maar niet alleen het IBAN-nummer is een lastig nummer, ook het bibliotheekpasnummer is niet altijd gemakkelijk te onthouden.

Er zijn nu mooie ontwikkelingen met de nationale bibliotheekpas. Dit gaat in fasen, maar zo te zien blijft het pasnummer bestaan. Maar is dat wel handig?

NFC/RFID
Bij de bibliotheekwereld gaan de ontwikkelingen ook gewoon door. Denk aan de bankpas. Je kunt op steeds meer plaatsen met die pas contactloos betalen. Met de bibliotheekpassen van tegenwoordig kun je ook al contactloos inloggen. Ook de OV-chipkaart gebruikt NFC/RFID.

Muziekweb gebruikt al een tijd de mogelijkheid om in te loggen met je RFID-pas op de website. Dit kan in de bibliotheek van Rotterdam op het Muziekwebplein. En het kan (binnenkort) ook met de Muziekweb Touchscreens in Amsterdam, Groningen, Dordrecht, Ermelo, Veldhoven en Leiden.

Maar het kan nog een stap verder. Inloggen met je telefoon. Mobiele telefoons kunnen tegenwoordig ook geprogrammeerd worden waarmee je allerlei zaken kunt afhandelen met NFC. Betalen, reizen etc.

De Wise-app van Bicat kan inmiddels ook met NFC gebruikt worden om titelinformatie op te vragen. Handig!

Pasnummer
Maar ja, we blijven het pasnummer houden. Waarom kan dat niet gewoon veranderd worden in je mobiele nummer?

Op bibliotheekwebsites kun je inmiddels al inloggen met een zelfgekozen gebruikersnaam en een wachtwoord, dat wel weer aan allerlei voorwaarden moet voldoen.

Ook in het kader van de nationale bibliotheekpas lijkt het me goed om een eenduidige manier te vinden om in te loggen. Pasnummers zijn al veel te oud.

Inmiddels wordt er al gewerkt met ID-actoren, waarmee bibliotheekleden uit elkaar gehouden worden. Daar kun je andere dingen aanhangen, zoals dus het e-mailadres, het mobiele nummer, postcode etc. En het leuke is dat deze gegevens allang bekend zijn.

Inmiddels kun je al met je e-mailadres inloggen om e-books te lenen. Maar ook je Twitter-, Facebook-, Yahoo-, Windows-, Google- en LinkedIn-account kun je gebruiken voor de e-books. Dus waarom niet deze accounts gebruiken voor je bibliotheekabonnement?

En uiteindelijk is alles gekoppeld in het IAM-systeem en hopelijk dan ook met het DigID-account.

Dus: weg met je pasnummer en login met je e-mailadres.

P.S. Natuurlijk hebben de 4 miljoen kinderen niet allemaal een e-mailadres, maar daar is ook best een oplossing voor te vinden.

Bibliotheekabonnement
Niet alleen het pasnummer is onnuttig, maar ook bibliotheekabonnementen zijn passé. Ja, je hebt een abonnement op Spotify, een abonnement op de krant. Of een abonnement op een tijdschrift. Maar een abonnement op de bibliotheek heb je toch tegenwoordig niet meer nodig?

Een bibliotheek is tegenwoordig veel meer dan alleen het lenen van boeken. Je kunt ook activiteiten volgen, surfen op het draadloos netwerk, de krant lezen (kan ook zonder lidmaatschap), etc.

De echte innovatie op het gebied van abonnementen moet nog wel komen. Nu wordt er nog teveel gericht op het uitlenen van boeken. Dan wel fysiek, dan wel digitaal.

Maak ook mogelijkheden voor het bezoeken van activiteiten, of gebruik maken van de expertise van de bibliothecaris (1-op-1-begeleiding) etc. Inmiddels is het wel duidelijk dat mensen willen betalen voor kennis en kunst (Netflix, Spotify). Dus waarom moeten de diensten van de bibliotheken dan gratis aangeboden worden?

Vraag er geld voor. En dan ook goed geld. Als bibliotheek kun je 80% gratis geven, maar voor de 20% kun je goede vergoedingen vragen. Persoonlijke aandacht en begeleiding.

Voorbeelden:
- Werkbegeleiding
- Sollicitatiebegeleiding
- Huiswerkbegeleiding
- Activiteitenabonnement
- Opvoedingsbegeleiding
- Studiebegeleiding
- Docenten/leerkrachtenbegeleiding
- Databankenabonnement
- Mediawijsheidbegeleiding
- Muziekabonnement
- Netwerkabonnement
- Internetabonnement
- Taalbegeleiding
- Etc.

En ja, op andere vlakken worden mensen al goed bediend door middel van boetevrij lenen etc. Bied dus als bibliotheek echte dienstverlening aan! Tegen betaling.

Vereniging van verdeeldheid

Het is een interessante tijd in bibliotheekland. Er is een vereniging van bibliotheken, maar die vereniging lijkt alleen maar op een vereniging van verdeeldheid.

Als je dan ook nog eens leest dat de vier grote bibliotheken de provinciale organisaties willen buiten sluiten, weet je eigenlijk hoe het zit.

E-books
Daarnaast ook nog het gedoe met de digitale toegang tot e-books, die uiteindelijk wel verkregen is via de KB. Een nieuw plan voor de vereniging waar de transitie in fasen wordt gedaan. Iets wat logisch is.

Catalogi
Eén bibliotheekcatalogus moet er komen, waar alles te vinden is. Dit terwijl de bibliotheken lokaal bepalen wat er in staat. De buren worden buitengesloten. Welke bibliotheekburen?

Inkoop
Dan is er nog een inkooporganisatie die nu pas naar de klanten (bibliotheken) gaat luisteren. Waar tegen bibliotheken in verzet gaan en zelf boeken gaan inkopen. En dan ook nog transparantie wensen, wat uiteraard wenselijk is.

Waar een manager wordt gehaald, die als een start up moet gaan werken binnen de nieuwe afdeling New Business. Voor innovatie. En wordt er eindelijk gesproken met klanten, de bibliotheken.

Tussen de regels
Ik vind het allemaal maar vreemd. Ik kan niet alles zien wat er speelt binnen de bibliotheekwereld. Soms hoor en lees ik weleens wat. En daarnaast is het zaak om tussen de regels door te lezen.

Wat wordt er nu echt bedoeld en gedaan door bibliotheken? Wat wordt er precies gedaan door landelijke organisaties. En wat door de provinciale organisaties?

Desondanks zou de invoering van een vereniging de bibliotheekwereld verder moeten helpen. Maar de afgelopen tijd lijkt het alsof het steeds erger wordt.

Bibliotheken werken steeds meer tegen elkaar, dan met elkaar. Er is geen landelijke leiding. Iemand die zegt waar het naartoe gaat.

Grenzen
En dat is wel nodig in deze verdeelde bibliotheekwereld. Een wereld met grenzen, die steeds dichter gaan.

Nu al klaar met #2016jaarvanhetboek

2016 is het jaar van het boek. En ik ben er nu al klaar mee.

Het begon vandaag met een Twitter-bom. Tientallen mensen twitterden hetzelfde met de hashtag #2016jaarvanhetboek.

Je kon je aanmelden om je profiel te gebruiken om hetzelfde te twitteren. Misschien leuk, maar wel erg irritant.

Er zijn mooie plannen voor het nieuwe jaar m.b.t. "het boek", maar Timo Boezeman twitterde vandaag het goede nieuws. 3,7% meer omzet aan boeken dan in 2014. Dan is toch eigenlijk 2015 het jaar van het boek geweest?

Mensen kopen weer boeken, economie trekt weer aan (zegt men). Maar wie zegt dat mensen meer tijd hebben tegenwoordig? Of is het alleen maar pronken met je boekenkast?

Desalniettemin is het goed dat er aandacht is voor boeken, maar mag het wel een stuk minder hyperactief?

NBC verder weg dan ooit?

Huh? De NBC verder weg dan ooit? Dat kan toch niet? De KB is druk bezig om dit fantastische product uit te rollen. Ja, zeker.

Maar er speelt meer. Zichtbaarheid van materialen (boeken, cd's, dvd's, luisterboeken etc.) van andere bibliotheken wordt steeds minder. Je krijgt in catalogi van bibliotheken steeds vaker alleen de lokale materialen te zien. Lokaal wil zeggen van de eigen bibliotheekorganisatie. Soms worden catalogi van bibliotheekorganisaties samengevoegd, maar provinciale beschikbaarheid is steeds moeilijker te zien. Laat staan landelijke beschikbaarheid.

Vanuit mijn werk van Muziekweb ben ik altijd geïnteresseerd in hoe onze collectie te vinden is. En hier zijn schokkende dingen te zien.

Zoek maar eens op Abbey Road in je lokale bibliotheekcatalogus. Dit is de catalogus van Schiedam:

Ik zie geen cd van The Beatles. Dan maar eens klikken op de Catalogi van Noord- en Zuid-Holland. Dan komt pas op nummer 17 een treffer naar een cd van Muziekweb.

Provinciaal vind je wel een cd op nummer 2, klik je daar op dan vind je de provinciale beschikbaarheid:

Dit was het voorbeeld uit Schiedam. Dan hieronder het voorbeeld van Lisse. Ook hier zoeken we op Abbey Road. Daar vind je dit:

En daar krijg je dan twee versies te zien met meerdere bibliotheken die deze cd's hebben.

Maar waar zijn de exemplaren uit Amsterdam gebleven??? En waar zijn de exemplaren van Muziekweb gebleven? Die bestaan niet volgens deze catalogus. Je wordt niet eens gewezen op andere catalogi.

Even voor de volledigheid, zoek ook eens naar Abbey Road in de OBA-catalogus (NBC). Ik kan geen cd vinden.

Ik zag vandaag een bericht van Midden-Brabant dat ze binnenkort overgaan naar een nieuw catalogussysteem: Bicat. Als je op dit moment zoekt in hun Aquabrowser-catalogus, word je nog gewezen op externe aanvragen.

Ik vraag me af hoe dat in 2016 te zien is...

Ik zal nog een paar voorbeelden alleen per link geven: Arnhem, Provincie Groningen 1 en 2, Noord Fryslan, Gouda, Boekel (met verwijzing naar NBC).

Boekel is wat dat betreft interessant. Ze verwijzen naar de NBC en je wordt dan geleid naar Bibliotheek.nl, maar je krijgt geen resultaten. Slechts de hoofdpagina van Bibliotheek.nl. Je moet dan nog eens apart op Vind klikken en je krijgt dan geen cd te zien.... Alleen boeken, bladmuziek en films.

Conclusie
Dit is slechts een voorbeeld met muziek, maar probeer dit maar eens met boeken. Of boeken die je echt nodig hebt en ergens in Nederland te vinden is. Maar je weet niet waar.

Ik vind dit een zorgelijke ontwikkeling en hopelijk kan de Koninklijke Bibliotheek hier iets aan doen.

Ik hoop dat de bibliotheken gaan inzien dat ze niet alleen hun eigen collectie ter beschikking moeten stellen voor hun eigen leden, maar ook dat ze collecties van andere bibliotheken in heel Nederland beschikbaar maken.

Pas dan is er een echte Nationale Bibliotheekcatalogus.

P.S. Goede voorbeelden
Naast deze voorbeelden hierboven zijn er ook goede voorbeelden te noemen. Bijvoorbeeld Zwolle/Stadkamer:

En Bibliotheek Roden (Biblionet Drenthe)

P.P.S. Doorklikken
Maandag 21 december belde ik een half uur met Mark Deckers over de constateringen die ik gedaan had. Het blijkt dat je 30% minder aanvragen hebt als je door moet klikken. 

Des te meer kliks, des te minder je gaat uitlenen als bibliotheek. 

De (goede) voorbeelden hierboven zijn ook niet ideaal. Je moet je ook nog eens door ruim 800 tracks worstelen...

Kennis is macht?

FNV en Joost Heessels (1) hebben al eens bericht over angstculturen in de bibliotheken. Medewerkers blijven maar werken en onder druk staan van managers, directies en collega's. Zonde in de bibliotheekwereld. Een wereld die mensen verder moet helpen.

Tegenwerken
Ondertussen worden de medewerkers zelf tegengewerkt. Tegengewerkt om hun eigen doelen te bereiken. De doelen in hun leven en de wensen die ze hebben. Zonde.

Maar degenen die anderen tegenwerken, werken ook zichzelf tegen. Want hoe kun je eigenlijk leven met zo'n geweten? Of werken er stiekem psychopaten in de bibliotheken? Zoals in branches van andere soorten.

Eigenlijk staan mensen altijd onder druk van anderen. Niet zozeer van andere mensen, maar ook gaat het vaak over macht en het misbruik van de macht.

Op basis van bezuinigingen kun je tegenwoordig zo iedereen de deur wijzen en nieuwe medewerkers naar binnen brengen, die geen tot een kleine vergoeding ontvangen.

Ondertussen zijn de directies ook weer onder druk van de middenmanagers, die al azen op het hoogste niveau. Machtsspelletjes worden niet geschuwd. Anderen zwart maken.

Kritisch zijn op plannen, projecten, personen is niet meer te doen. Voordat je het door hebt ben je je baan kwijt, of word je ergens anders neergezet. Er zijn ook bibliothecarissen die voor zichzelf kiezen en de bibliotheekwereld (tijdelijk) verlaten. Zij zijn degenen die echt vrij zijn.

Transparant of niet?
Gelukkig zijn er veel dingen gewoon zichtbaar, al denken degenen die dat doen van niet. Ik kan me alleen maar verwonderen en verbazen. De bibliotheekwereld is wat dat betreft best transparant. Lijntjes zijn vaak kort op landelijk niveau.

Van lokale tot lokale medewerkers zijn de lijntjes wel een stuk langer. Maar heeft dat ook niet te maken met de wijze waarop informatie doorgespeeld wordt? Kennis is nog steeds macht en de macht ligt niet laag.

Kanteling
Om echt door te pakken in de bibliotheekwereld, moeten de medewerkers beter geïnformeerd worden. De ironie.

Ik heb frontoffice-medewerkers gesproken, die niet eens wisten dat er een congres was. Hoe krijg je dan deze waardevolle mensen op een congres? Daar waar managers maar een gedeelte kunnen meemaken. Hoe krijg je deze waardevolle mensen op de plekken waar kennis gedeeld wordt? Kennis is macht...

-----
(1) De berichten van de FNV en Joost Heessels zijn door Bibliotheekblad hier gebundeld in een nieuwsbericht.